کد مطلب:42658 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:35

گنجینه پرسمان » تاريخ و سيره

آيا امام چهارم حضرت علي بن الحسين (ع ) با يزيد بيعت كرده است ؟

قـضيه بيعت امام سجاد (ع ) با يزيد به واقعه حره مربوط مي شود : شهر مدينه پس ازهجرت رسول اكـرم (ص ) از مكه به سوي آن و قرار گرفتن آن به عنوان حكومت اسلامي ازاز حيثيت و اعتباري خـاص بـرخـوردار گـرديـد. بـه نـحوي كه از لحاظ علمي و فرهنگي و مذهبي به عنوان پايگاه و خاستگاه اسلام محسوب مي شد و گروهي از اصحاب بزرگ پيامبر(ص ) از مهاجران و انصار در آنجا مي زيستند و پس از آن نيز تابعين وفرزندان آنان محل سكونت خود را مدينه قرار داده بودند.پس از واقـعـه جـانـگـداز كـربلا, زماني كه خبر آن به مدينه رسيد , بزرگان شهر تصميم گرفتند براي آگاهي يافتن از چگونگي به شهادت رسيدن فرزند رسول خدا (ص ) ويارانش گروهي را به عنوان نـماينده خود به مركز خلافت (شام ) گسيل كنند. در بازگشت از اين سفر و پس از ديداري كه با يزيد داشتند , اين نمايندگان در گزارشي كه به مردم مدينه دادند چنين گفتند : ما از نزد كسي مـي آيـيـم كه دين ندارد , از ارتكاب هيچ معصيتي ابا ندارد , سگ باز و طنبور نواز است , شب را با مـردان پـسـت وكنيزكان به عياشي مي گذراند , آگاه باشيد كه ما وي را از خلافت اسلامي خلع كرديم .(1) آنگاه عده زيادي با عبداللّه بن حنظله ( كه رياست گروه نمايندگان را به عهده داشت ) بيعت كردند تا با حكومت يزيد مبارزه كنند .هنگامي كه خبر اين شورش به دمشق رسيد , يزيد را سـخت خشمگين ساخت , به همين جهت براي سركوبي آن عبيداللّه بن زياد را در نظر گرفت كه وي ايـن مـامـوريـت رانـپذيرفت . (2)به ناچار يزيد , مسلم بن عقبه را به اين كار گماشت ( شرح اقدامات و جنايتهاي فجيعي كه مسلم بن عقبه بر سر مردم و شهر مدينه آورد , خود محتاج بحثي مـسـتـقـل اسـت او پـس از سـركـوب شـورش مـردم مدينه , باقيمانده مردم شهر را ميان دو امر مـخـيـرسـاخـت : گـروهـي شرط اول را نپذيرفتند و كشته شدند . اما طبري راجع به سرنوشت امام چهارم در اين واقعه نوشته , چنين است :چون يزيد , مسلم بن عقبه را به مدينه گسيل داشت , به او چنين سفارش كرد كه علي بن الحسين (ع ) در كار شورشيان دخالتي نداشته است . دست از وي بـاز دار و بـا اوبـه نـيكي رفتار نما . و در ادامه چنين مي نگارد : چون علي بن الحسين (ع ) به نـزدمسلم رفت , به حضرت گفت : اهلا و مرحبا و سپس وي را بر مسند و جايگاه خويش نشانده و گـفـت : ايـن پـليدكاران ( مردم مدينه ) نگذاشتند به كار تو رسيدگي كنم ,اميرالمومنين يزيد سفارش تو را به من كرده است . سپس دستور داد چارپاي او را زين كرده و او را با احترام به خانه اش روانه نمود . (3)مولف كشف الغمه نيز آورده است : مسلم بن عقبه علي بن الحسين را حرمت نهاد ومـركـبـش را مـهـيا كرد و گفت : ترا ترسانيديم ؟ علي بن الحسين او را سپاس گفت وچون از خـانه اش بيرون رفت , گفت : اين مرد علاوه بر خويشاوندي كه با رسول خدا (ص )دارد , صاحب خـيـري است كه شري در وي نيست . (4)تنها دريكي از نقل هاي طبري (5) و در تاريخ يعقوبي به آمـادگـي امـام چـهارم (ع ) براي بيعت با يزيد اشاره شده است .تاريخ يعقوبي مي نويسد : علي بن الـحـسـين (ع ) به مسلم گفت : يزيد مي خواهد با چه شرطي با وي بيعت كنم ؟ مسلم پاسخ داد : بـيعت پسر عمو و برادر . حضرت فرمود :اگر بخواهي به شرط اينكه برده او باشم , بيعت كنم اين كـار را خـواهـم كـرد . مسلم گفت : چنين تكليفي به تو نخواهم كرد . چون مردم ديدند علي بن الـحـسين (ع ) چنين گفت , با خود گفتند : حال كه فرزند رسول خدا (ص ) چنين مي گويد , ما چـرا بـه ايـن شـرط بـا وي بـيعت نكنيم ؟ (6) با توجه به قراين ذيل قطعا بايد اين نقل را مجعول و سـاخـتگي دانست و به همان نقل پيشين اعتماد نمود. از آنجا كه آن حضرت پايان كارشورشيان را مي ديد و آن را قيامي شيعي و با انگيزه هاي راستيني كه مورد نظرائمه (ع ) بوده است نمي ديد , از اول خـود را كنار كشيد و با آنان همداستان نشد ,بنابراين مسلم بن عقبه هم ماموريت آزار رساني وي را نداشت و دستور بيعت گرفتن از او را هم از طرف يزيد نداشته , بلكه دستور خوش رفتاري با او را از سوي يزيدداشته است . (7) از سوي ديگر , پس از كشته شدن امام حسين (ع ) و اعتراض ها ورسـوايي كه به دنبال آن پيش آمد , يزيد مايل نبود دستش دوباره به خون فرزند رسول خدا (ص ) آغشته شود . مسعودي مي نويسد : مسلم بن عقبه از مردم مدينه بيعت گرفت وهر كه نپذيرفت او را كشت مگر , علي بن الحسين (ع ) را . (8)جايي كه نقل متعارض هم وجود دارد ) بايد اين نقل را بـه ديده ترديد نگريست ,زيرا كساني كه از بيم جان با چنين شرطي ( بنده زر خريد بودن يزيد ) با مـسـلـم بـن عقبه بيعت كردند , براي توجيه عمل خود ممكن است دست به جعل چنين واقعه اي زده باشند , به ويژه آنكه در نقل يعقوبي هم حضرت خود ( و بدون وجود درخواست مسلم بن عقبه ) چـنـيـن شـرطي را مـطرح مي نمايد كه با شناختي كه از شخصيت توحيدي آن حضرت داريم و ايستادگي جانانه اي كه پس از حادثه كربلا در شام و در محضر يزيد از خودنشان دادند , قطعا بايد چنين نقلي ساخته و پرداخته همان افراد باشد .

---

پاسخ به شبهات اهل سنت
مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما 1- تـاريـخ طـبري , ج 7, ص 402 ـ 403.2- تاريخ طبري , ج 7, ص 408.3- تاريخ طبري , ج 7, ص 431.4- كـشـف الـغمه , رضي الدين عيسي اربلي ـ ج 2, ص 89.5- تاريخ طبري , ج 4, ص 419.6- تـاريـخ يعقوبي , ج 2, ص 223.7- تاريخ طبري , ج